Προβιοτικά
Prolepsis SA
Προβιοτικά. Οι άγνωστοι και ισχυροί σύμμαχοι της υγείας μας.
Γράφει ο Γιαγκίδης Γιώργος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, απόφοιτος Α.Τ.Ε.Ι Κρήτης
Εισαγωγή
Ο γαστρεντερικός σωλήνας φιλοξενεί μεγάλο αριθμό παθογόνων και μη παθογόνων βακτηρίων, κυρίως στον ειλεό και το παχύ έντερο. Μερικά είναι προστατευτικά και άλλα παθογόνα για την υγεία. Η ζωή είναι αδύνατη χωρίς αυτούς.
Η εντερική μας χλωρίδα αποτελεί περίπου 2 κιλά και βρίσκεται σε απόλυτη ισορροπία στο έντερο, αλλά όταν διαχέεται αλλού υπάρχει βλαπτική δράση. Γνωστοί μικροοργανισμοί της χλωρίδα οι λακτοβάκιλλοι και μπιφιδοβακτήρια.
Δράσεις χλωρίδας
- Παραγωγή βιταμινών Β, Κ, αντιβακτηριακών και αντιμηκυτιακών ουσιών
- Αναγωγή της χοληστερόλης
- Αδρανοποίηση τοξινών
- Παρασκευή ενζύμων
- Παραγωγή χημικών ουσιών με αντικαρκινογόνο δράση
Προβιοτικά
Όλα ξεκίνησαν όταν ο Metchnikoff (1903) πρότεινε τη χορήγηση ευεργετικών βακτηρίων με στόχο να αντικαταστήσουν τα παθογόνα, ενώ εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός, όταν ο Fuller (1989) επαναπροσδιόρισε τα προβιοτικά ως συμπλήρωμα με ζωντανούς μικροοργανισμούς που: Επιδρά ευεργετικά στον ξενιστή βελτιώνοντας την ισορροπία των μικροβίων του εντέρου.
Προβιοτικά σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (W.H.O) είναι οι ζωντανοί μικροοργανισμοί που χορηγούμενοι σε επαρκείς ποσότητες επιδρούν επωφελώς στο λήπτη μέσω της δράσης τους στο έντερο.
Πηγές
Η καλύτερη πηγή προβιοτικών είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα και δη τα μη παστεριωμένα (π.χ πρόβειο παραδοσιακό γιαούρτι με πέτσα). Ωστόσο για λόγους υγιεινής, τα προϊόντα παστεριώνονται χάνοντας τα προβιοτικά τους, τα οποία βέβαια έπειτα αντικαθίστανται.
Υπάρχουν επίσης σε άλλα τρόφιμα, όπως το κεφίρ, ειδικά σε αυτό που φτιάχνουμε στο σπίτι παραδοσιακά. Ακόμα τα βρίσκουμε σε τουρσί, ελιές, ξινολάχανο κι άλλα δευτερογενώς.
Επίσης τα συμπληρώματα προβιοτικών έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις προβιοτικών και συχνά ποικιλία διαφορετικών προβιοτικών που εξυπηρετούν διαφορετικές ανάγκες. Επιπλέον, απελευθερώνονται απευθείας στο έντερο.
Μελέτες – αρωγή στην υγεία
Η σύγχρονη επιστημονική έρευνα στον τομέα υγείας μας καθιστά γνωστό πως τα προβιοτικά προσφέρουν σπουδαίες δράσεις έναντι παθολογικών καταστάσεων κυρίως εντερικών, εκεί δηλαδή που ανευρίσκονται.
- Στις περιπτώσεις διάρροιας βοηθούν ιδίως τα παιδιά. Όπως και έπειτα από μόλυνση με ροταϊό (συχνή διάρροιας στα μικρά παιδιά).
- Άμβλυνση συμπτωμάτων συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) και έλκους στομάχου.
- Νόσος Crohn & ελκώδη κολίτιδα (φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου).
- Θεραπεία νεκρωτικής εντεροκολίτιδας (πιο συχνή στα νήπια).
- Αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.
- Πρόληψη φλεγμονής στο έντερο έπειτα από χειρουργική επέμβαση σε αυτό.
- Πρόληψη καρκίνου του εντέρου.
- Δυσανεξία στη λακτόζη.
- Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος.
- Αντιμετώπιση αλλεργικών αντιδράσεων.
- Πρόληψη και θεραπεία των μυκητιάσεων του γυναικείου κόλπου, των γυναικολογικών λοιμώξεων (κολπίτιδα, τραχηλίτιδα) και των ουρολογικών λοιμώξεων (κυστίτιδα).
- Καταπράυνση των συμπτωμάτων των αγχωδών διαταραχών και των διαταραχών που σχετίζονται με την κατάθλιψη.
- Πρόληψη και θεραπεία δερματικού εκζέματος που σχετίζεται με αλλεργία στο αγελαδινό γάλα.
Ακόμα, χορηγούνται ευεργετικά κυρίως σε υποθρεπτικά παιδιά ηλικίας 1,5-2.5 ετών που δεν θηλάζουν και παιδιά που εισάγονται σε Νοσοκομεία. Η ενσωμάτωση τους στο γάλα αναμένεται να μειώσει τη θνησιμότητα στη νεογνική και παιδική ηλικία στον αναπτυσσόμενο ιδίως κόσμο.
Προβιοτικά
Αποτελούν τα τροφικά συστατικά που επιδρούν ευεργετικά στο λήπτη, διεγείροντας εκλεκτικά την αύξηση και δραστηριότητα ενός ή περισσοτέρων ειδών βακτηρίων στο παχύ έντερο. Έτσι καταλαβαίνουμε πως τα προβιοτικά αυξάνουν και τονώνουν τη δράση των προβιοτικών.
Είναι φυτικές ίνες πολυσακχαριδικής προέλευσης, όπως η πηκτίνη και το άμυλο (ανθεκτικό υδρόλυσης) και πηγές των πρεβιοτικών είναι:
- Μητρικό γάλα (όχι αγελάδας): Περιέχει συμπλέγματα φουκοζυλιωμένων ολιγο-σακχαριτών που προστατεύουν τα νεογνά από λοιμώξεις και φλεγμονές.
- Φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ιδίως με πηκτίνη.
Ασφάλεια
Γενικά τα προβιοτικά είναι ασφαλή, φυσικά τα ήδη εφαρμοσμένα. Ωστόσο σε λάθος χορήγηση και χωρίς τη συμβουλή ειδικού ιατρού, μπορεί να έχουμε: Ήπιες διαταραχές πεπτικού, διάρροια, μετεωρισμός, αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου. Βέβαια σε ασθενείς ΜΕΘ (Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) μπορεί να σημειωθεί μέχρι και θάνατος, καθώς ευνοείται η βακτηριακή αλλόθεση.
Συμπέρασμα
Η κατανάλωση προϊόντων, όπως το παραδοσιακό γιαούρτι με πέτσα, μόνο καλά για την υγεία μπορεί να προσφέρει, καθώς τα προβιοτικά αποτελούν ΄΄βόμβες υγείας΄΄. Ειδικά δε αν τα συνδιάσουμε με πρεβιοτικά, τύπου κάποιας σπιτικής μαρμελάδας με φλούδα, η δράση τους βελτιώνεται σημαντικά. Φυσικά βέβαια αν επιθυμούμε να τα λάβουμε μέσω διατροφικού συμπληρώματος, θα πρέπει να γίνει συνεννόηση με κάποιον ειδικό ιατρό, διότι πολλοί κίνδυνοι ελλοχεύουν σε λανθασμένη τους χρήση και κυρίως σε υψηλές ποσότητες τους, κάτι που επιτυγχάνεται με σκευάσματα (συμπληρώματα) και όχι με τροφές.
Πηγές
- Φραγκιαδάκης Γ, Μικροβιολογία και Υγιεινή τροφίμων, 2012.
- Hitti M, Probiotics May Help Stressed Gut, 2006.
- W.H.O, Probiotic Guidelines, 2002.
