Υπάρχει σχέση ανάμεσα στην αναπνοή και στον τρόπο που ο οργανισμός διατηρεί σταθερό το pH στο αίμα;
prolepsis
Μια ανακάλυψη τόσο γνωστή όσο και αγνοημένη
Λίγοι γνωρίζουμε τον Αμερικάνο βιοχημικό Λόρενς Τζόζεφ Χέντερσον (1878-1942)[1]. Έχουμε όμως όλοι διδαχθεί, στα σχολικά μας χρόνια, την ανακάλυψή του[2].
Ο Χέντερσον δίδασκε βιολογική χημεία στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και ταυτόχρονα είχε παθιαστεί με την εξής έρευνα: ‘Έψαχνε το πως διατηρείται η ισορροπία οξέος-βάσης στο σώμα. Δηλαδή το πως διατηρείται σταθερό το pH στο αίμα’.
Την περίοδο που στην Ευρώπη κορυφωνόταν ο αποτρόπαιος 2ος Παγκόσμιος πόλεμος, ο Χέντερσον μέσα από την έρευνά του, οδηγήθηκε σε μία ανακάλυψη που στο μέλλον θα αποδεικνυόταν άκρως σημαντική. Η αξία της αφορά ένα καίριο ζήτημα της ανθρωπότητας:
το ζήτημα της υγείας.
Ο Χέντερσον βρήκε ότι το αίμα μας, διαθέτει μία φυσική ιδιότητα, να διατηρεί το pH του σταθερό με τον εξής τρόπο: το διοξείδιο του άνθρακα αντιδρά αμφίδρομα με το νερό αποτελώντας ένα φυσικό σύστημα αυτορρύθμισης της ισορροπίας οξέων και βάσεων στο αίμα[3]. Δηλαδή η αμφίδρομη αντίδραση διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και νερού προς σχηματισμό ανθρακικού οξέος, είναι ένας φυσικός τρόπος με τον οποίο εξασφαλίζεται η διατήρηση του pH στις φυσιολογικές του τιμές[4].
Όλοι έχουμε διδαχθεί πως οποιαδήποτε απόκλιση του pH από τις φυσιολογικά του τιμές οδηγεί σε αρρώστιες ως και σε θάνατο[5]. Κατά συνέπεια, η διατήρηση της σταθερότητας του pH είναι μία άκρως σημαντική υπόθεση για τη διατήρηση της υγείας μας[6].
Πιο αναλυτικά, ο Χέντερσον ανακάλυψε τα εξής δεδομένα:
- Η διατήρηση του pH στο αίμα εξαρτάται άμεσα από το αέριο CO2 (προϊόν καύσης του μεταβολισμού).
- Το πόσο βαθιά αναπνέουμε καθορίζει το αν το CO2 βρίσκεται στην ικανή και αναγκαία ποσότητα προκειμένου να εξασφαλίζει τη διατήρηση αυτή. (Εξήγηση: Όσο μεγαλύτερο όγκο αέρα εκπνέουμε, τόσο μεγαλύτερη ποσότητα CO2 αποβάλλουμε και άρα τόσο μειώνεται η περιεκτικότητά του στο αίμα[7]).
Σε άρθρο του που εκδόθηκε το 1940 στην Εγκυκλοπαίδεια της Ιατρικής της Φιλαδέλφειας[8], o Χέντερσον επισημαίνει τα εξής:
- Παρατηρείται κλινικά ότι η υποξαιμία (χαμηλά ποσοστά O2 στο αίμα και η υποκαπνία (χαμηλά ποσοστά CO2 στο αίμα) εμφανίζονται ως επί το πλείστων ταυτόχρονα. Πρόκειται για δύο παθογενείς καταστάσεις όπου κάθε μία ενισχύει και αυξάνει την άλλη.
- Η βαθιά αναπνοή μειώνει την οξυγόνωση του οργανισμού.
- Η κατάσταση αυτή όπου η βαθιά αναπνοή οδηγεί σε μείωση του CO2 και σε ελάττωση της οξυγόνωσης του οργανισμού, είναι μία τυπική κατάσταση που συναντάμε στους αρρώστους.
Οι γιατροί αναφέρουν ότι διαταραχές του pH οδηγούν σε διαταραχές του μεταβολισμού[9]. Διαταραχές στον μεταβολισμό οδηγούν σε κακή οξυγόνωση[10]. Αυτό που επισημαίνει ο βιοχημικός Χέντερσον είναι ότι η ποσότητα του CO2 στο αίμα σχετίζεται άμεσα με την ικανότητα του αίματος να διατηρεί το pH του σταθερό. Επόμενα, η ποσότητα του CO2 στο αίμα σχετίζεται με τη σωστή λειτουργία του μεταβολισμού και άρα με την καλή οξυγόνωση των κυττάρων.
Συμπεράσματα βάση των δεδομένων που προκύπτουν από την ανακάλυψη του Χέντερσον:
– Το αέριο CO2 ως προϊόν του μεταβολισμού, που αποβάλλεται μερικώς με κάθε εκπνοή, παίζει κυρίαρχο ρόλο στη χημική ισορροπία του οργανισμού.
– Θα πρέπει να υπάρχει μια ικανή και αναγκαία ποσότητα CO2 στο αίμα που να εξασφαλίζει την αποτελεσματική του δράση ως προς τη διατήρηση της χημικής ισορροπίας στο σώμα μας.
– Το πόσο βαθιά αναπνέουμε καθορίζει την ποσότητα αέρα που εκπνέουμε κι άρα την ποσότητα CO2 που αποβάλουμε από τον οργανισμό μας.
– Η ποσότητα του CO2 στο αίμα μεταβάλλεται άμεσα σε σχέση με το βάθος της αναπνοής μας.
– Το βάθος της αναπνοής μας επιδρά άμεσα στη χημική ισορροπία του οργανισμού μας.
Επειδή η υγεία μας εξασφαλίζεται πρωτίστως με τη διατήρηση της χημικής ισορροπίας στο σώμα μας και αφορά όλους μέσα στη δύσκολη καθημερινότητα της εποχής μας, η ανακάλυψη του Χέντερσον αξίζει να μελετηθεί και να προβληματίσει τον καθένα μας.
Η ανακάλυψη του Χέντερσον, που συνέδεσε το βάθος της αναπνοής μας με την χημική ισορροπία του οργανισμού, έλαβε χώρα όπως αναφέραμε μέσα στην πολυτάραχη δεκαετία του ΄40, στην Αμερική. Στις 7 Οκτωβρίου του 1952 ο Ουκρανός επιστήμονας Professor Kostantin Buteyko ανακάλυψε τη σχέση της υγείας του ανθρώπου με τον τρόπο που αυτός αναπνέει. Ο Buteyko απέδειξε επιστημονικά και πειραματικά πως για τη συνολική λειτουργία του οργανισμού, τα επίπεδα του CO2 στους πνεύμονες, είναι απαραίτητο να διατηρούνται σε ένα συγκεκριμένο ποσοστό. Αυτό, σύμφωνα με την ανακάλυψη του Buteyko, μπορεί να επιτευχθεί μόνο με το συνειδητό έλεγχο της αναπνοής μας, ώστε να αποτρέπεται η βαθιά αναπνοή. Η βαθιά αναπνοή αποδείχθηκε όχι μόνο αιτία διαταραχής το ph (κάτι που κι ο Χέντερσον είχε διαπιστώσει) μα και επιβλαβής για κάθε λειτουργία του οργανισμού.
[1] https://www.britannica.com/biography/Lawrence-Joseph-Henderson
[2] Χημεία (Γ΄ Λυκείου – Θετικών Σπουδών & Σπουδών Υγείας) – Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο) κεφάλαιο 5 σελ.179-181 Γνωρίζεις ότι: «Ρυθμιστικά διαλύματα στο αίμα μας»
[3] https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/henderson-hasselbalch-equation
[4] https://www.xn--mxaafdcskbbdjf5cbbqjk8acaf.gr/2022/04/23/%CE%B7-%CE%BF%CE%BE%CE%B5%CE%BF%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B9%CF%83%CE%BF%CF%81%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%B9%CE%B1/
[5] http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/pdf/8547/2600/22-0277-01_Chimeia-Teuchos-B_G-Lykeiou_Thetikon-Spoudon-kai-Spoudon-Ygeias_Vivlio-Mathiti/ κεφ 5.7 σ.179
[6] http://www.labtestsonline.gr/condition/Condition_AcidosisAlkalosis.html
[7] http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2666/Biologia_A-Lykeiou_html-empl/index5.html
[8] Encyclopedia of Medicine, H.H. Young, Philadelphia F.A. Davis, 1940, Yandell Henderson
[9] https://www.xn--mxaafdcskbbdjf5cbbqjk8acaf.gr/2022/04/23/%CE%B7-%CE%BF%CE%BE%CE%B5%CE%BF%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B9%CF%83%CE%BF%CF%81%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%B9%CE%B1/
[10] https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/oxygen-affinity
