Αναπνοή

Μάθετε να ελέγχετε την Αναπνοή σας και η Αναπνοή θα ελέγχει την Υγεία σας

Η αναπνοή είναι συνυφασμένη με τη ζωή και αποτελεί μια ακούσια πράξη που ο οργανισμός μας κάνει, είτε το προσέχουμε συνειδητά, είτε όχι. Το πόσο σημαντική λειτουργία είναι, φαίνεται από το γεγονός ότι ο άνθρωπος μπορεί να ζει χωρίς τροφή για πολλές μέρες, χωρίς νερό για κάποιες μέρες, αλλά χωρίς αέρα δεν μπορεί να ζήσει πάνω από μερικά λεπτά.

Ο ρόλος της αναπνοής είναι να διατηρεί σε φυσιολογικά επίπεδα τα αέρια οξυγόνο (O2) και διοξείδιο του άνθρακα (CO2) στους πνεύμονες και στο αίμα. Η συνεχής διακίνηση των αναπνευστικών αερίων από και προς τους πνεύμονες γίνεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Το αναπνευστικό και το κυκλοφορικό λειτουργούν ως αλληλένδετα συστήματα που συνεργάζονται για να μεταφέρουν στον οργανισμό τα απαραίτητα αέρια και θρεπτικά συστατικά καθώς και να αποβάλλουν τα άχρηστα στοιχεία, προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία του κυτταρικού μεταβολισμού, η λεγόμενη κυτταρική αναπνοή.

Με τη διαδικασία αυτή τα κύτταρα καλύπτουν τις δομικές και λειτουργικές τους ανάγκες ώστε να διατηρήσουν σταθερό το εσωτερικό τους περιβάλλον – κυτταρική ομοιόσταση – ενώ ταυτόχρονα αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται μεταξύ τους με σκοπό να εξασφαλίσουν την αρμονική λειτουργία του οργανισμού.

Δεδομένου ότι οι απαιτήσεις του οργανισμού σε ενέργεια είναι συνεχείς, οποιαδήποτε διαταραχή της κυκλοφορίας του αίματος προκαλεί δυσλειτουργία των βιοχημικών διαδικασιών του μεταβολισμού στα κύτταρα.

Θεωρία Buteyko για την Αναπνοή

Οξυγόνο & Διοξείδιο του Άνθρακα

Παραδοσιακά, έχουμε εκπαιδευτεί να αναπνέουμε βαθιά, έτσι ώστε να παίρνουμε όσο περισσότερο Ο2 μπορούμε και να αποβάλουμε όσο μπορούμε περισσότερο CΟ2, ως άχρηστο και βλαβερό αέριο. Ωστόσο, η αντίληψη αυτή ανατρέπεται ολοκληρωτικά σήμερα από την μεγαλύτερη επιστημονική ανακάλυψη στην ιστορία της ιατρικής, που βασίζεται στις αρχές της φυσιολογίας, βιοχημείας και φυσικής.

Αυτό απέδειξαν οι πολυετείς κλινικές παρατηρήσεις και έρευνες του καθηγητή ιατρικής K. P. Buteyko, ότι η βαθιά αναπνοή αποτελεί πηγή διαταραχής του μεταβολισμού και είναι το παθογενετικό αίτιο περισσοτέρων από 200 παθήσεων, μεταξύ των οποίων πολλές αλλεργικοί νόσοι, το άσθμα, το εμφύσημα αλλά και οι καρδιακοί νόσοι, η υπέρταση καθώς και τα σύνδρομα όπως της υπνικής άπνοιας ή της χρόνιας κόπωσης και πολλά άλλα. Τα συμπεράσματα των ερευνών τεκμηριώνουν ότι όλες αυτές οι ασθένειες είναι αποτέλεσμα των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού, ενάντια στην υπερβολική μείωση του CΟ2 , λόγω του χρόνιου υπεραερισμού.

Ομοιόσταση & pH

Η πιο σημαντική αρχή πάνω στην οποία βασίζεται η θεωρία του K. P. Buteyko είναι η ιδιότητα του CΟ2 να ρυθμίζει την οξεοβασική ισορροπία του οργανισμού – ομοιόσταση – που έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση του φυσιολογικού pH των ιστών. Πιο συγκεκριμένα, κατά την είσοδο του CΟ2 από τους ιστούς στο αίμα, σχηματίζει το ασθενές ανθρακικό οξύ (H2CO3), το οποίο δεσμεύει αλκαλικά ιόντα, ρυθμίζοντας το pH των σωματικών υγρών (φαινόμενο Bohr της φυσιολογίας). Ο κυτταρικός μεταβολισμός και οι βιοχημικές διεργασίες του οργανισμού απαιτούν οι αποκλίσεις του pH του αίματος  να μην είναι μεγάλες. Οποιαδήποτε μεταβολή από τα φυσιολογικά όρια (pH=7,35-7,45), ακόμη και ελάχιστα (pH≥0,01), οδηγεί σε διαταραχές του μεταβολισμού και μπορεί να προκαλέσει σημαντικές μεταβολές στη λειτουργία των κυττάρων.

Υπεραερισμός - Υποκαπνία - Υποξία

Από τα μετρήσιμα αποτελέσματα των κλινικών μελετών, ο Δρ. K. P. Buteyko παρατήρησε σε ασθενείς ότι έπαιρναν πολύ περισσότερες αναπνοές από αυτές που χρειαζόταν. Διαπίστωσε ότι σε κατάσταση υπεραερισμού (κατανάλωση αέρα ˃ 5lt/min), η συγκέντρωση του CΟ2 στους πνεύμονες είναι μόνο 4%, το χαμηλότερο οριακό επίπεδο, ενώ το ζητούμενο φυσιολογικό ποσοστό είναι περίπου 7%. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν αρκεί η πρόσληψη Ο2 μέσω της εισπνοής για την επαρκή οξυγόνωση του οργανισμού. Η βαθιά εισπνοή την οποία ακολουθεί και βαθιά εκπνοή – ο υπεραερισμός – αποβάλλει άμεσα μεγάλη ποσότητα CΟ2 από το αίμα μέσω των πνευμόνων. 
Η μειωμένη ποσότητα CΟ2 στο αρτηριακό αίμα – υποκαπνία – προκαλεί αυξημένη αλκάλωση του αίματος (pH˃7,45), τη λεγόμενη αναπνευστική αλκάλωση. Όσο πιο αλκαλικό είναι το pH του αίματος, τόσο αυξάνεται η δέσμευση του Ο2 με την αιμοσφαιρίνη, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η μεταφορά του στα κύτταρα (παρεμπόδιση του αποτελέσματος Bohr). Με άλλα λόγια, αν η συγκέντρωση CO2 είναι ανεπαρκής σε κάποιον ιστό, η ποσότητα Ο2 που θα αποδοθεί σε αυτόν θα είναι επίσης περιορισμένη. Αν δε η ένωση αυτή εμφανίζεται μειωμένη σε όλο το σώμα, το Ο2 του αίματος δεν αποδίδεται σε επαρκή βαθμό στα κύτταρα και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ικανοποιητικά, ακόμα και αν η αιμοσφαιρίνη είναι κορεσμένη με αυτό. Στην ουσία συμβαίνει το εξής παράδοξο, να ασφυκτιούν τα κύτταρα από έλλειψη Ο2 – κατάσταση υποξίας – ενώ στο αίμα υπάρχει πλεόνασμά του.
Αφηρημένο διάνυσμα ανθρώπινου πνεύμονα με διαφανείς σφαίρες

2 & Αιμοφόρα Αγγεία

Η μέση συγκέντρωση του CΟ2 στην ατμόσφαιρα είναι μικρή (≈0.03%). Η ποσότητα CΟ2 που υπάρχει στον οργανισμό είναι αποτέλεσμα της γλυκόλυσης, ως τελικό προϊόν του κυτταρικού μεταβολισμού. Κάποιο ποσοστό παραμένει στο αίμα ασκώντας πίεση στα τοιχώματά των αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα να τα διαστέλλει. Η μερική πίεση του διοξειδίου του άνθρακα στο αρτηριακό αίμα (PCΟ2), δείχνει τη σχέση μεταξύ της παραγωγής και της αποβολής CΟ2 από τον οργανισμό. Όταν η PCΟ2 διατηρείται στο αίμα μέσα στα στενά όρια 35-45mmHg, η κυκλοφορία του αίματος είναι στα φυσιολογικά επίπεδα. Ωστόσο, η επαναλαμβανόμενη βαθιά εκπνοή αυξάνει απότομα την αποβολή του CΟ2 από τους πνεύμονες και οδηγεί σε δραστική μείωση της PCO2 στο αίμα. Στατιστικές έρευνες έδειξαν ότι η PCO2 στο αίμα για τους περισσότερους ανθρώπους είναι κάτω από τα φυσιολογικά όρια, περίπου 28-32mmHg. Στην κατάσταση αυτή προκαλείται σύσπαση-στένωση των αρτηριακών αγγείων όλων των οργάνων (εγκεφάλου, καρδιάς, νεφρών κ.ά.), ως αμυντικός μηχανισμός του οργανισμού, για να εμποδίσει την περαιτέρω απώλεια του CΟ2.

2 & Λειτουργία Οργάνων

Σύμφωνα με την θεωρία Buteyko, η ιδιότητα του CΟ2 δεν περιορίζεται μόνο στη ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας (pH), της απελευθέρωσης του Ο2 και της διαστολής των αιμοφόρων αγγείων. Σημαντικότατη είναι και η ιδιότητά του να ρυθμίζει τη λειτουργία όλων των οργάνων και συστημάτων του οργανισμού:

Ήπαρ

Αυξάνει την παραγωγή των ενζύμων και βιταμινών καθώς και τον ρυθμό δραστηριότητας τους, διευκολύνοντας το έργο του ήπατος, του βασικού οργάνου των διεργασιών του μεταβολισμού.

heart

Καρδιαγγειακό σύστημα

Διαστέλλει τα εγκεφαλικά, στεφανιαία και περιφερειακά αιμοφόρα αγγεία, βελτιώνοντας την κυκλοφορία του αίματος και τη λειτουργία της καρδιάς.

Νεφρά

Ισορροπεί τα επίπεδα των ηλεκτρολυτών, αποφορτίζοντας την αδιάκοπη νεφρική λειτουργία.

Πεπτικό σύστημα

Ρυθμίζει την παραγωγή του υδροχλωρικού οξέος – γαστρικών υγρών – στο στομάχι και το περιεχόμενο του δωδεκαδάκτυλου καθώς και την περισταλτική κίνηση των εντέρων.

Νευρικό σύστημα

Διεγείρει το αναπνευστικό κέντρο του εγκεφάλου, το οποίο διατηρεί τον ρυθμό της αναπνοής. Μειώνει τη διεγερσιμότητα των νευρικών κυττάρων δρώντας ως φυσικό ηρεμιστικό.

Ανοσολογικό σύστημα

Αυξάνει τη βιοσύνθεση των αντισωμάτων και ενισχύει τις ανοσολογικές αντιδράσεις.

Αναπνευστικό σύστημα

Ενεργοποιεί τον ομοιοστατικό μηχανισμό του αναπνευστικού συστήματος που ρυθμίζει τη σωστή αναλογία Ο2 και CΟ2 στους πνεύμονες και στο αίμα.

Ορμονικό σύστημα

Βελτιώνει τη λειτουργία των ενδοκρινών αδένων ασκώντας διεγερτική επίδραση στην έκκριση κατάλληλων ορμονών σε σχέση με τις ανάγκες του οργανισμού.

Μέθοδος Ελεγχόμενης Αναπνοής Buteyko

Για την επαναφορά και διατήρηση του φυσιολογικού επιπέδου CΟ2 στον οργανισμό, ο Δρ K. P. Buteyko υποδεικνύει σε πρακτικό επίπεδο την υιοθέτηση μιας ήρεμης, αβαθούς και ελεγχόμενης αναπνοής, που περιορίζει τον όγκο του εισπνεόμενου αέρα σε 3-4lt/min. Έτσι αποκαθίσταται ο φυσιολογικός ρυθμός της αναπνοής και ενεργοποιείται ο ομοιοστατικός μηχανισμός του αναπνευστικού συστήματος που ρυθμίζει την σωστή αναλογία Ο2 και CΟ2 στους πνεύμονες και στο αίμα. Με τον τρόπο αυτό, βελτιώνεται η κυκλοφορία του αίματος, εξασφαλίζεται στον οργανισμό επαρκής παροχή Ο2 για τις ανάγκες του, προλαμβάνοντας την εκδήλωση ενοχλητικών παθολογικών συμπτωμάτων, με επακόλουθο τη διατήρηση αλλά και βελτίωση της συνολική υγείας.

bohr effect
Σκίτσο Δρομέα

2 & Σωματική Άσκηση 

Κατά ανάλογο τρόπο επιδρά και η σωματική άσκηση. Το CΟ2 που παράγεται στους μυς είναι περισσότερο από αυτό που προλαβαίνουμε να εκπνεύσουμε με την αναπνοή και έτσι διατηρείται η μέγιστη ποσότητά του στους πνεύμονες (CO2≈7%) και στο αίμα (PCO2=35-45mmHg). Αυτός είναι ο λόγος βελτίωσης της κυκλοφορίας του αίματος όταν ασκούμαστε.

2 & Σύγχρονος Τρόπος Ζωής

Είναι γεγονός ότι η καθιστική ζωή καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χρόνο στην καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου και σε συνδυασμό με το καθημερινό άγχος, τη λανθασμένη διατροφή και το επιβαρυμένο περιβάλλον συντελούν σε περισσότερη υποκαπνία και αλκάλωση του αίματος που καταλήγει σε κατάσταση υποξίας των κυττάρων. Στην κατάσταση αυτή ο ίδιος ο οργανισμός θέτει σε λειτουργία αμυντικούς μηχανισμούς λόγω της μειωμένης βιολογικής δυνατότητας επιβίωσής του. Μια από τις πρώτες αμυντικές αντιδράσεις του είναι να εμποδίσει τα κανάλια της βαθιάς αναπνοής και τον υπεραερισμό των πνευμόνων. Γι’ αυτό το λόγο εμφανίζεται το μπούκωμα της μύτης, η δύσπνοια, η βρογχίτιδα και το άσθμα. Τα συμπτώματα αυτά δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια προσπάθεια του οργανισμού να ρυθμίσει την ποσότητα του CΟ2 στο αίμα.

Σκίτσο κούκλας

Δεδομένων των συνθηκών της σύγχρονης εποχής και επιπλέον ότι το CΟ2 ως αέριο που είναι δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό, γίνεται επιτακτική η ανάγκη κατανόησης του ζωτικού ρόλου του στην εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Για τη διατήρηση του CΟ2 στα φυσιολογικά επίπεδα, θεμελιώδης προϋπόθεση είναι η επανεκπαίδευση των αυτόματων μηχανισμών του νευρικού συστήματος που σχετίζονται με την αναπνοή. Αυτό επιτυγχάνεται, εκτός από τη συνεχή σωματική κίνηση που προκαλεί ήπιο λαχάνιασμα, εφαρμόζοντας την τεχνική της περιορισμένης αναπνοής Buteyko ως τρόπο ζωής.